Đã không còn một Tùng Dương của những năm tháng ngoài đôi mươi, thời mới bước chân vào con đường ca hát với “cái tôi” ngạo nghễ đến dị biệt. Năm tháng đó, Tùng Dương hát cho mình, hát cho một tuổi trẻ chỉ chực vỗ ngực xưng tên với đời. Giờ đây, khi qua ngưỡng 40 với đủ thăng trầm đã trải, anh nói cách nhìn đời, nhìn người, lựa chọn âm nhạc của mình đã khác.
Không tự nhận “lúa chín cúi đầu” nhưng ngồi trước mặt tôi là một Tùng Dương thản đãng, ung dung hơn. Anh nói Tùng Dương ngày xưa không mất đi mà chỉ như một tảng đá đứng giữa trời, theo thời gian bị bào mòn để đường nét mềm mại, không còn quá thô mộc, sắc lẹm. Tuổi ngoài tứ tuần, sau những bài học, Tùng Dương không cho mình được phép nhảy đổng lên, đôi co với những điều mình không thích vì anh biết phía sau, còn gia đình và trách nhiệm của một người nổi tiếng.
Phải thừa nhận, Tùng Dương đã có chỗ đứng nhất định trong làng nhạc Việt. Vị trí ấy khó lòng bị thay thế. Nhưng khi đang ở đỉnh cao trong nghề, anh vẫn chưa dừng lại. Anh hát nhạc trẻ, hợp tác với ê kíp trẻ, mời rapper trẻ để “công phá” thị trường một lần nữa. Có không ít tiếng xì xầm đi cùng những sự công nhận xung quanh các dự án làm mới mình của Tùng Dương. Anh gọi đó là thành công vì nếu mọi thứ im ỉm trôi qua, có nghĩa thất bại đã đến rất gần.
Không làm mới sẽ tụt hậu
Phóng viên: Gần đây, khi ra mắt MV Cánh chim phượng hoàng, Tùng Dương nhiều lần nói về việc phải đổi mới mình. Vì sao phải làm mới khi vị thế của anh trong làng nhạc Việt không dễ bị soán ngôi?
Ca sĩ Tùng Dương: Mọi người đã không còn lạ với cá tính âm nhạc của Tùng Dương. Từ những ngày đầu thi Sao mai điểm hẹn (năm 2004), tôi đã chọn hướng đi độc đạo cho riêng mình. Lúc đó, tôi đã dám hát những bản nhạc dân gian đương đại kén người nghe, không chọn pop hay những bài nhạc trẻ trung khác. Có thể do bản tính tôi từ bé chỉ thích hát những bài trúc trắc như vậy. Nhưng đến một ngưỡng nào đó, tôi biết lắng nghe ý kiến khán giả, cân bằng giữa lựa chọn của bản thân và thị hiếu công chúng.
Tôi thấy nhiều nghệ sĩ cực đoan quá nên bị thụt lùi. Vì cực đoan, họ chỉ biết bản thân, chỉ tự sướng trong không gian, cá tính âm nhạc họ cho là độc nhất. Tôi nghĩ nếu không lắng nghe bên ngoài, không giao lưu, học hỏi với tinh thần cởi mở sẽ bị hạn chế rất nhiều. Vì không muốn lặp lại “vết xe đổ” của rất nhiều nghệ sĩ có “cái tôi” quá lớn, khiến họ có thể không còn phù hợp với thời cuộc, tôi chọn thay đổi.
* Chấp nhận làm mới đồng nghĩa anh phải thỏa hiệp với những điều không thân thuộc. Sự thích nghi ấy có dễ dàng với nghệ sĩ mang “cái tôi” lớn như anh?
– Tôi không vỗ ngực, hô hào nói rằng mình đang trẻ hóa mà chỉ cần nhìn vào sản phẩm tôi cộng tác với đội ngũ nhân sự trẻ, mọi người sẽ hiểu tôi đang nỗ lực thế nào. Như hôm nay, tôi làm việc với rapper Double2T, GDucky. Ngày mai, có thể là những tài năng trẻ hơn nữa. Tôi không ngại lắng nghe và nhận những bài học từ họ. Tôi luôn tin người trẻ sẽ mang lại năng lượng tích cực cho mình. Không việc gì phải ngại khi giới trẻ bây giờ rất giỏi, đặc biệt là thế hệ Z.
* Không ít ca sĩ thành danh như anh bị cho là đang phá vỡ “tượng đài” khi chọn hát nhạc trẻ. Hào quang đã tạo được có là chướng ngại khi anh quyết định làm mới mình?
– Tôi nghĩ trong cuộc chơi này, tôi chỉ được thêm và không mất gì vì tôi vẫn hát những bài nhạc trùng điệp hình ảnh ẩn dụ, hào sảng. Như Cánh chim phượng hoàng mới ra mắt, bản phối vẫn đồ sộ đúng như tôi mong muốn. Tôi “mượn” người trẻ song hành để tạo ra những thành quả mới mẻ, thay vì chọn cách an toàn là tôi chỉ hát những gì mình thích, bao nhiêu năm vẫn giữ một hình ảnh Tùng Dương trúc trắc như vậy.
Tôi trẻ hóa nhưng không có nghĩa tôi đánh mất bản thân. Nhiều khán giả giờ đây vẫn yêu cầu tôi hát Con cò hay Mưa bay tháp cổ, Sắc màu, Ôi quê tôi… Có nghĩa âm nhạc của tôi qua 10, 20 năm vẫn được yêu thích. Tôi biết tình cảm của khán giả nhưng tôi sẽ không hát kiểu cũ mà tạo cho các bài nhạc thân quen “lớp áo mới”, cách hát mới để làm sao vẫn là Ôi quê tôi hay Con cò nhưng mang tính thời đại hơn.
Song song đó, tôi vẫn nghe ngóng dòng chảy của âm nhạc hiện tại. Các bạn trẻ bây giờ thể hiện thế giới quan, nhân sinh quan rất thú vị. Tôi nghĩ mình vẫn có thể hát những bài nhạc của họ. Hát để tôn vinh họ, nhìn xuống để ghi nhận, khích lệ họ.
* Việc cover những bản hit của người trẻ cũng là cách để anh làm mới chính mình nhưng không ít người phản đối, gọi đó là hành động “cướp hit” của người khác…
– Thông thường, không phải tôi chủ động cover mà có những khán giả muốn tôi hát hit của ca sĩ khác. Khán giả yêu cầu và nếu tôi cũng biết và thích ca khúc đó, tôi sẽ hát để đáp lại sự mong đợi của họ. Như những bài nhạc Bên trên tầng lầu, Cắt đôi nỗi sầu, Sau lời từ khước hay Ai chung tình được mãi… khi hát, tôi vẫn giữ tâm thế của người nghệ sĩ ít nhiều có kinh nghiệm, trải nghiệm và có cách xử lý mang màu sắc riêng.
Tôi chưa bao giờ nghĩ mình sẽ đi “cướp hit” của đồng nghiệp trẻ bằng việc cover vì cover là xu hướng thịnh hành không chỉ ở Việt Nam mà ở nhiều nước. Đa phần các bản hit của những diva như Whitney Houston, Mariah Carey, Celine Dion… đã được sáng tác rất lâu và khi họ hát lại, chúng lội ngược dòng trở thành hit. Giống như tôi đã làm với Chiếc khăn piêu cách đây 10 năm. Tôi làm sống lại một bài hát có tuổi đời đã 60 năm, đó cũng là minh chứng cho vẻ đẹp vĩnh hằng của một bài hát. Tôi nghĩ các nhạc sĩ, ca sĩ sẽ không giận mà càng thấy yêu hơn vì tôi tạo ra thêm một màu sắc đẹp cho ca khúc của họ.
Nếu tiếng hát khơi được lòng yêu nước
* Anh là người đầu tiên thể hiện ca khúc Một vòng Việt Nam và đến nay, bài hát này nổi như một hiện tượng. Phải chăng nếu làm hay, âm nhạc ngợi ca lòng yêu nước vẫn nhiều “đất sống”?
– Khi nhạc sĩ Đông Thiên Đức đưa cho tôi bài Một vòng Việt Nam, lúc thu âm xong, tôi nói bài hát này nghe hào sảng quá, đúng quãng giọng của tôi. Nhưng đến 1 năm sau khi ra mắt, bài hát mới được lan truyền mạnh mẽ. Tôi hoàn toàn không nghĩ sức lan tỏa của bài nhạc lại mạnh mẽ đến thế.
Tôi luôn thích hát những bài hát mang thông điệp, khơi gợi lòng yêu nước, niềm tự hào. Hát câu: “Nhìn đàn cò trắng, ngẩng đầu vượt gió, sải rộng cánh bay, bay về phía chân trời” (ca khúc Con cò), tôi thấy tiếng hát mình thênh thang, tự do. Nếu mọi người để ý, trong âm nhạc, tôi không đưa vào đó sự bi lụy mà chỉ hướng đến điều tích cực, rực rỡ.
Vào dịp kỷ niệm 70 năm chiến thắng Điện Biên Phủ vừa qua, giọng hát của tôi vang trên các nền tảng với Khát vọng tuổi trẻ, Tuổi trẻ thế hệ Bác Hồ… Điều đó khiến tôi rất tự hào bởi tôi đang hát cho quê hương, đất nước mình – hát cho cả một lớp trẻ sinh ra trong thời bình chưa hiểu hết được sự hy sinh anh dũng của cha anh để có bình yên như ngày nay.
* Nhưng nhìn ở hướng khác, những bản nhạc ngợi ca lòng tự tôn dân tộc, khơi gợi sức mạnh của con người sẽ “bất tử” giữa một thị trường liên tục “chết yểu” như nhạc Việt. Có vẻ sự lựa chọn của anh khá khôn ngoan…
– Tôi vốn không thích những gì vụn vặt, chỉ thích làm điều to lớn. Cũng may là ý thích của tôi phù hợp với dòng chảy của âm nhạc theo năm tháng. Nếu cố gắng hát chủ đề đó chỉ vì muốn bài nhạc của mình bất tử mà không đi từ niềm yêu thích cá nhân, có lẽ đời tôi sẽ khổ sở.
Từ thời của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn, ông đã viết “từng người tình bỏ ta đi như những dòng sông nhỏ”. Chuyện tình yêu muôn thuở, hiển nhiên trong cuộc đời đã được viết hay như thế. Nếu tôi quanh quẩn hát về tình yêu có thể không tạo được chất riêng.
Tôi vẫn luôn muốn hát những bài khích lệ được niềm tin cuộc sống, những khát vọng đẹp đẽ của con người và cộng đồng, đất nước và quê hương như Cánh chim phượng hoàng. Chúng vượt ra khỏi những vụn vặt của bản thân để tôn vinh phụ nữ Việt. Trong thời gian tới, đây sẽ là hướng đi chính của tôi.
* Nhưng sự lựa chọn này có đi ngược với mong muốn tiếp cận lớp khán giả mới của anh hay không, bởi âm nhạc mà đa số người trẻ nghe bây giờ không “nặng” sự sâu sắc, trải nghiệm?
– Tôi biết âm nhạc của mình không thể cứ trúc trắc mãi được. Giai điệu phải dễ nghe, thuận tai một chút để lan tỏa mạnh hơn. Quãng phải thuận hơn để dễ cảm nhận. Muốn có được một bài hát đảm bảo nhiều yêu cầu: vừa mang thông điệp, vừa phù hợp quãng giọng, vừa không quá xa lạ với công chúng trẻ…, tôi phải đặt hàng hoặc lựa chọn kỹ càng hơn.
Tôi đang ở giai đoạn thật sự biết điều gì phù hợp với mình. Không còn Tùng Dương của thời mặc kệ mình xuất hiện ở đâu, người đang ngồi nghe mình là ai. Giờ đây, tôi muốn hát cho người thay vì chỉ cho mình. Sự cân bằng có được đến từ những thay đổi bên trong khi tôi được giao lưu, gặp gỡ, bồi đắp kiến thức theo thời gian.
Cuộc đời này khó có từ viên mãn
* Nhiều thời điểm anh nếm mùi vị của vinh quang nhưng cũng không ít lần anh “ngã ngựa” vì vạ miệng. Có phải do ngã đau nên bây giờ anh điềm tĩnh hơn trước những ồn ào?
– Trong cuộc đời, sẽ có những lúc chúng ta gặp vận đen bủa vây mà không thể nào tránh được. Thước đo của một người chính là sự vươn lên, cách họ vượt qua những trận bão lớn của số phận. Tôi cũng có những lúc tăm tối. Thời điểm tôi phát ngôn về boléro (năm 2017 – PV) rất căng thẳng. Nhiều người quen đã quay lưng lại vì cho rằng tôi cao ngạo, trịch thượng. Nhưng không phải vậy. Tôi không bao giờ cho phép mình lên án dòng nhạc nào cả. Nhìn lại lúc ấy, nếu có ai chỉ trích tôi thì có lẽ họ cũng chưa hiểu hết được ý của tôi.
Năm đó, vừa vì chạy show nhiều cộng với stress nặng, tôi gần như mất giọng. Tôi rơi vào khủng hoảng vì sợ mình không thể vượt qua. Trong khi đó, live show Trời và đất với khách mời là 4 diva Hồng Nhung, Thanh Lam, Mỹ Linh và Hà Trần đang kề cận. Cuối cùng, tôi cũng hoàn thành đêm nhạc và rút kinh nghiệm cho những phát ngôn của mình.
* Nhân tiện nói về danh xưng, liệu có nên ngưng những tự phong như diva hay divo bởi chúng luôn gây tranh cãi về việc ai xứng đáng, ai không?
– Tôi nghĩ chẳng ai dại đi phủ nhận tình cảm của công chúng, khán giả và giới chuyên môn. Vì mọi người yêu mến mình, họ mới gọi mình là divo Tùng Dương. Nếu phủ nhận nghĩa là mình phủi bỏ tình cảm của công chúng, việc này có nên không? Tôi không thể làm thế. Diva hay divo là danh hiệu đáng yêu mà công chúng dành tặng, riêng tôi nghĩ không ai dám vỗ ngực tự xưng mình là diva hay divo. Tôi đang ở cái ngưỡng mà mọi sự đến với mình cũng đều là duyên nên đón nhận.
* Ca khúc Cánh chim phượng hoàng ngợi ca sự hy sinh của phụ nữ. Có người phụ nữ đặc biệt nào mà anh muốn gửi lời cảm ơn đến?
– Người phụ nữ mà tôi muốn gửi lời cảm ơn là vợ tôi. Tôi vẫn nói vui rằng cô ấy là cánh phim phượng hoàng gắt, rất gắt trong gia đình. Như những cặp vợ chồng khác có lúc xô bát, xô đũa, chúng tôi cũng đâu tránh được khi không hợp ý phải tranh luận, thậm chí cãi vã.
Song, đi qua những khúc quanh đó, chúng tôi biết thương nhau hơn, nhường nhịn và nhìn thấy tấm lòng của nhau. Tôi tôn trọng người vợ đang đồng hành cùng mình. Trong tôi, cô ấy là cánh chim phượng hoàng cho tôi thêm động lực. Chỉ cần lòng tôi biết vậy là đủ.
* Nhìn vào sự nghiệp, gia đình ấm êm của Tùng Dương, nhiều người dễ nghĩ rằng anh đang ở khoảng thời gian hạnh phúc, viên mãn nhất. Với anh, tháng ngày hiện tại thế nào?
– Tuổi Quý Hợi ăn no, ngủ kỹ và cũng vô tư nên không nhiều sự lo toan, phiền muộn, dằn vặt trong mình. Nếu có, tôi chỉ mang nó vào âm nhạc nhưng dù buồn thế nào, giọng hát tôi vẫn thênh thang. Tôi luôn tự rèn cho mình sự tích cực để khi cất tiếng hát, tôi truyền đi tinh thần lạc quan, tươi mới.
Còn để nói về cuộc sống cá nhân bằng một từ thì không bao giờ có viên mãn hay hạnh phúc, mà phải là tự chủ. Trong mọi hoàn cảnh, tôi luôn tự chủ vì chỉ khi tự chủ, tôi mới có được sự tự do. Tôi cũng có những mối lo. Lo một ngày dây thanh của mình có vấn đề. Lo một ngày mình không còn nội lực để hát tiếp. Vì biết không gì là mãi mãi nên tôi ý thức rèn luyện sức khỏe và tinh thần thép để có thể đối mặt với những gì tăm tối khó đoán trước.
* Trong năm nay, anh dự định làm live show, liệu TPHCM có được chọn là nơi tổ chức?
– Tôi vẫn nghĩ TPHCM là thị trường rất rộng và khó để quảng bá nên nhiều năm rồi, tôi không làm live show ở TPHCM. Lần cuối tôi mở show ở TPHCM là năm 2011. Khán giả TPHCM đã có những chương trình ca nhạc hằng đêm, game show thì tất bật trên truyền hình nên làm live show cá nhân ở TPHCM, tôi nghĩ sẽ không quý. Nhưng bây giờ, chắc tôi sẽ phải thay đổi suy nghĩ đó vì có nhiều người mong đợi live show của tôi diễn ra ở TPHCM. Trong tháng Mười một, tôi sẽ làm live show tại Hà Nội và tôi mong có thể tổ chức tại TPHCM để tôi gửi lời chào đến khán giả thành phố.
* Cảm ơn anh đã chia sẻ.
