Chính phủ Nhật Bản đang chuyển sang sử dụng trí tuệ nhân tạo để trấn áp manga và anime lậu trong nỗ lực chặn đứng những thất thoát bản quyền lên tới hàng nghìn tỉ yen.
Theo South China Morning Post, Cơ quan văn hóa Nhật Bản đã dành 100 triệu yen để phát triển hệ thống AI có khả năng tự động phát hiện hình ảnh và văn bản bị cắt ghép từ manga rồi đăng tải trái phép lên mạng xã hội hoặc các trang web lậu.
Nhắm thẳng vào các trang web lậu nước ngoài
Hệ thống đã được thử nghiệm tại Nhật Bản từ năm 2024, và phiên bản nâng cấp sẽ nhắm thẳng đến các trang web vận hành ở nước ngoài, nhằm thay thế quy trình rà soát thủ công đầy tốn kém.
Động thái cứng rắn này diễn ra trong bối cảnh Nhật Bản ngày càng kỳ vọng vào thị trường quốc tế khi sức tiêu thụ manga và anime trong nước đang đình trệ. Theo Bloomberg, Chính phủ Nhật Bản ấp ủ kế hoạch tăng gấp bốn doanh số anime, manga và game ở nước ngoài lên 130 tỉ USD vào năm 2033.
Tuy nhiên trong báo cáo mới nhất của tổ chức chống vi phạm bản quyền Authorised Books of Japan (ABJ), việc phát tán nội dung trái phép trên mạng đã khiến ngành xuất bản thất thu khoảng 8,5 nghìn tỉ yen (tương đương 55 tỉ USD) mỗi năm.
Dữ liệu của ABJ cho thấy manga lậu đặc biệt phổ biến tại Đông Nam Á và Mỹ. Indonesia chiếm 12,8% tổng thời lượng truy cập vào các trang web trái phép, tiếp theo là Nhật Bản với 12,4% và Mỹ với 11,2%.
Theo Roland Kelts, giáo sư thỉnh giảng ngành truyền thông và văn hóa tại Đại học Waseda, các nhà xuất bản Nhật Bản vốn không quen với kiện tụng. Điều này khiến họ lúng túng khi đối mặt với làn sóng vi phạm bản quyền quy mô lớn. Nhưng trong những năm gần đây, ngành đã phản công mạnh mẽ và ghi nhận nhiều bước tiến quan trọng.
Đầu năm nay, MangaDex, một trong những trang tổng hợp manga lậu lớn nhất thế giới, buộc phải gỡ bỏ hơn 7.000 bộ truyện do sức ép từ luật bảo vệ bản quyền tác giả DMCA.
Tháng 4-2024, Tòa án Tokyo buộc chủ trang web manga lậu Mangamura phải bồi thường 1,7 tỉ yen cho ba nhà xuất bản lớn Shogakukan, Kadokawa và Shueisha vì đăng tải trái phép 17 đầu truyện.
Tháng 11-2024, nhà cung cấp dịch vụ đám mây Cloudflare có trụ sở tại Mỹ bị Tòa án quận Tokyo yêu cầu bồi thường 500 triệu yen cho bốn nhà xuất bản Nhật, trong đó có chủ sở hữu One Piece và Attack on Titan.
Cũng trong cuộc chiến chống lại vi phạm bản quyền, vào năm 2023, trang 13DL phải đóng cửa sau khi Cơ quan xúc tiến phân phối nội dung ở nước ngoài (CODA) điều tra.
Khó loại bỏ hoàn toàn manga và anime lậu
Tuy nhiên kế hoạch này vẫn tồn tại nhiều hạn chế. Các chuyên gia cảnh báo năng lực AI hiện nay chưa đủ tinh vi để đưa ra các phán quyết chính xác hoàn toàn. Việc thực thi cũng trở nên vô cùng khó khăn đối với các trang web lậu đặt máy chủ ở nước ngoài, đặc biệt là tại những khu vực không sẵn sàng hoặc không đủ khả năng điều tra, truy tố các đối tượng vi phạm.
Chigusa Ogino, cố vấn của Tuttle-Mori – công ty bản quyền đại diện cho nhiều nhà xuất bản tại Nhật – cho biết bà hoàn toàn ủng hộ sáng kiến ứng dụng AI của chính phủ.
Tuy vậy bà Ogino nhận định cuộc chiến chống vi phạm bản quyền vẫn còn rất gian nan. “Tôi không nghĩ rằng chúng ta có thể xóa sổ hoàn toàn các trang web đăng tải nội dung lậu. Về mặt kỹ thuật, điều đó gần như bất khả thi”, bà nói.
Ông Kelts cho rằng chỉ trông chờ vào biện pháp mạnh là chưa đủ. “Giáo dục mới là chìa khóa, các nhà xuất bản phải cho cộng đồng người hâm mộ hiểu rằng nạn sao chép lậu đang làm tổn thương chính những họa sĩ mà họ yêu mến”, ông nhấn mạnh.
Ông tin rằng, khi chính cộng đồng người hâm mộ lên án và gây sức ép đối với các trang phát tán nội dung trái phép, đó chính là cách tự điều chỉnh hiệu quả nhất.
Theo Trúc Nhi (Báo Tuổi trẻ)
