Trong thời đại siêu kết nối như hiện nay, khán giả không còn lạ với những ca khúc bùng nổ toàn cầu nhưng sớm biến mất khỏi ký ức đám đông. Vậy mà, vào năm 2019, Old Town Road đã bám trụ được trong tâm trí hàng triệu người trong nhiều tháng trời, trở thành hit No.1 tồn tại lâu nhất trong lịch sử Billboard Hot 100.
Thành công của Old Town Road là điều mà từ các nghệ sĩ vô danh tới các hãng đĩa lừng danh đều khao khát sao chép. Rất tiếc, điều này là bất khả thi.
Những sự ngẫu nhiên
Hãy nghĩ về câu chuyện này: Một thiếu niên người Hà Lan lấy ra đoạn nhạc không lời xưa cũ từ 1 nhóm rock cựu binh và tạo ra beat (nhịp điệu) nhạc trap từ đó. Sau đó, anh ta bán được beat đó cho 1 thiếu niên người Mỹ với giá 30 USD.
Thiếu niên người Mỹ đó đã dùng beat mua được để tạo ra 1 ca khúc cao bồi ngô nghê. Thiếu niên này hóa ra lại là thiên tài về tiếp thị trên mạng và nhờ đó, ca khúc cao bồi ngô nghê đó đã thành xu hướng TikTok, vào thời điểm mà “xu hướng TikTok” lần đầu tiên trở thành thứ có thể làm thay đổi cục diện.
Một phần nhờ vào các tranh cãi về phân loại nhạc trên BXH, ca khúc cao bồi trở thành siêu tân tinh, nhận được sự ủng hộ của các hãng thu âm lớn và sau đó trở thành phương tiện cho sự trở lại của 1 ca sĩ đồng quê già đã lui về hậu trường. Chưa dừng lại ở đó, ca khúc này về sau còn làm lay chuyển cả nền văn hóa âm nhạc.
Chà, quả là câu chuyện li kì đến khó tin. Nhưng đó chính xác là về Old Town Road.
Thiếu niên người Hà Lan đó là Kiowa Roukema. Từ năm 16 tuổi, anh đã ưa mày mò làm beat bằng chương trình FL Studio. Một ngày nọ, anh tình cờ nghe thấy 1 bản nhạc không lời của nhóm rock Nine Inch Nails, đã ra đời cách đó 1 thập kỷ, trong đề xuất trên YouTube. Anh chưa từng nghe đến nhóm nhạc này nhưng cảm thấy thích thú với giai điệu được đề xuất.
Giai điệu mà Roukema tình cờ gặp là 34 Ghosts IV. Đây là 1 bản nhạc không lời u ám, dài 6 phút, chỉ có một chút tiếng đàn banjo trầm buồn. Sau khi lấy ra 1 đoạn ngắn mình thích, Roukema cũng không làm gì nhiều để thay đổi nó. Anh ấy chỉ tăng tốc độ một chút và thêm một số bộ gõ nhạc trap vào đó. Khi tạo ra beat đó, YoungKio cũng không nghĩ đó là nhạc đồng quê. Anh đơn giản cho nó vào mục “beat kiểu rapper Future”.
Trong khi đó, ở phía bên kia bán cầu, trạc tuổi Roukema, chàng trai Lil Nas X đang vật lộn với quyết định theo đuổi âm nhạc. Sinh năm 1999 tại Georgia, Mỹ, Lil Nas X tên thật là Montero Lamar Hill. Bố mẹ li hôn khi anh còn nhỏ, trong phần lớn tuổi thơ, Lil Nas X sống ở ngoại ô Atlanta cùng bố là ca sĩ nhạc phúc âm. Cảm thấy cô đơn trong cuộc sống thực, anh đã phát triển cuộc sống khá màu sắc trên mạng.
Từ nhỏ, Lil Nas X đã tham gia Barbz – 1 nhóm người hâm mộ cuồng nhiệt Nicki Minaj. Trong quá trình hỗ trợ thần tượng của mình trên mạng, Lil Nas X dần thành thạo việc tạo ra với tốc độ chóng mặt các meme và tweetdecking (kỹ thuật giúp 1 bài đăng trên Twitter xuất hiện trên nhiều tài khoản cùng một lúc).
Lúc đầu, anh sử dụng kỹ năng đó để quảng bá bất cứ điều gì Nicki Minaj đang làm. Dần dần, anh nhận ra mình có thể tự thổi phồng bản thân một cách dễ dàng bằng cách đó.
Sau khi tốt nghiệp trung học, Lil Nas X đã theo học 1 năm tại khoa học máy tính của Đại học West Georgia. Trong thời gian ở đó, anh cũng bắt đầu đăng nhạc trực tuyến. Âm nhạc của anh không tệ nhưng na ná với kiểu nhạc rap hay có trên SoundCloud khi đó.
Anh đã rất ngạc nhiên khi nhạc của mình cũng được lan truyền chút ít trên mạng. Thế là, anh liền sử dụng khả năng tạo meme và tweetdecking để đưa âm nhạc của mình đến với nhiều người hơn. Anh cũng quyết định bỏ học để theo đuổi âm nhạc, khiến bố mẹ rất tức giận.
Vào tháng 10 /2018, Lil Nas X đã bắt gặp beat mà sau này trở thành bản Old Town Road trên BeatStars – nền tảng nơi các nhà sản xuất sẽ bán nhạc của họ trực tuyến. Đó chính là beat của Roukema.
Có điều, ở 1 beat “kiểu rapper Future”, Lil Nas X lại có cảm giác về nhạc đồng quê. Khi nghe nó, anh tưởng tượng mình là 1 chàng cao bồi cô độc đang sống theo ý mình, bất chấp nhiều rào cản. Sau đó, anh đã mang beat đó đến 1 phòng thu ở Atlanta, nơi chỉ tính phí 20 đô la cho 1 giờ thu âm vào các ngày thứ Ba. Ở đó, trên nền beat của Roukema, anh đã hát về đời sống cao bồi, theo lối hơi cường điệu giọng của những nông dân da trắng.
Một trong những ca khúc gây nghiện nhất trong lịch sử âm nhạc gần đây đã ra đời như thế.
Có phải là nhạc đồng quê?
Tranh cãi dữ dội quanh việc Old Town Road có phải nhạc đồng quê không chỉ càng nâng cao danh tiếng cho Lil Nas X.
Phiên bản gốc của Old Town Road chỉ dài 1 phút 53 giây, và có rất nhiều đoạn nhấn nhá hấp dẫn. Ca từ hết sức ngô nghê. Lil Nas X đơn giản hát rằng anh có cả đàn tuấn mã phía sau, anh có mũ đen nhám và bốt cùng màu, và anh cứ thế vô lo mà phi ngựa. “Không còn phiền não gì nữa, mấy chuyện đó anh kinh qua cả rồi” – anh hát.
Trước Old Town Road, trong nhiều thập kỷ, nhiều người đã thử kết hợp nhạc đồng quê và nhạc rap, vốn là 2 thể loại nhạc phổ thông của tầng lớp lao động Mỹ. Các nỗ lực này cũng mang màu sắc biếm họa, hơi cường điệu giống Old Town Road. Dù vậy, không có sự kết hợp nào thật sự ăn sâu vào trí nhớ của công chúng.
Bản thân Lil Nas X cũng không quan tâm nhiều tới khía cạnh đồng quê. Old Town Road là ca khúc thật sự đầu tiên của anh và anh chỉ cố gắng tạo ra thứ gì đó mà mọi phần đều có khả năng lan truyền trên mạng.
Khi tải ca khúc lên các nơi như SoundCloud và Spotify vào tháng 12/2018, anh đã gắn thẻ nó là “hip hop” và “đồng quê”. Phần “hip hop” thì khá rõ ràng rồi nhưng “đồng quê” thì không. Lil Nas X chỉ cảm thấy nó giống nhạc đồng quê chứ không có kiến thức cụ thể nào. Anh cũng nghĩ nếu gắn thẻ “đồng quê” thì ca khúc sẽ tiếp cận được với 1 nhóm khán giả mới nào đó.
Sau đó, hẳn nhiên là Lil Nas X đã dùng hết khả năng tin học của mình để quảng bá ca khúc trên mạng. Từng đoạn nhỏ của Old Town Road được khai thác triệt để để làm meme. Cộng với thời điểm hoàn hảo khi TikTok bắt đầu phổ biến ở Mỹ, Old Town Road đã được lan truyền chóng mặt.
Sức mạnh của cư dân mạng thật không thể đùa. Họ đã tiếp sức để Old Town Road – hết sức thô sơ về âm nhạc và thậm chí không có MV – lọt vào Billboard Hot 100, ở No.83 vào tháng 3/2019. Vì Lil Nas X đã gắn thẻ nó là ca khúc đồng quê, Old Town Road cũng ra mắt trên BXH Ca khúc Đồng quê hot trong cùng tuần, ở No.19.
Tới đây, có khá nhiều người trong giới nhạc đồng quê đã làm ầm ĩ đến mức Billboard quyết định loại Old Town Road khỏi danh sách ca khúc đồng quê, nói rằng nó được đưa vào BXH nhạc đồng quê “do nhầm lẫn” và tuyên bố rằng nó “không bao gồm đủ các yếu tố của nhạc đồng quê ngày nay để có thể lọt vào BXH trong phiên bản hiện tại”.
Không ngờ, đây lại là ngọn gió làm bùng lên thành công của Old Town Road. Tranh cãi dữ dội quanh việc Old Town Road có phải nhạc đồng quê không chỉ càng nâng cao danh tiếng cho Lil Nas X. Anh trở thành nhân vật rất đáng cảm thông: 1 thanh niên da đen bị đẩy ra ngoài lề, bị nói rằng không được phép tự gọi mình làm là nhạc đồng quê.
Dư luận sau đó đã đẩy Old Town Road lên No.1 Hot 100 vào tháng 4/2019. Các hãng thu âm lớn cũng tranh nhau giành chữ ký của Lil Nas X và Columbia đã thắng. Vào thời điểm ký thỏa thuận, giám đốc điều hành của Columbia đã liên hệ ngay với Billy Ray Cyrus để phối lại Old Town Road.
Cyrus từng là nghệ sĩ đồng quê có tiếng nhưng vào thời điểm đó, ông hầu như chỉ được nhớ tới như là bố của siêu sao Miley Cyrus. Cũng vì Miley mà Billy Ray Cyrus là nghệ sĩ đồng quê duy nhất Lil Nas X biết và muốn thu âm cùng.
Về Cyrus, khi lần đầu nghe Old Town Road, ông đã phấn khởi đứng bật dậy và nói: “Chúa ơi, tôi thích ca khúc này quá! Anh chàng đó thật độc đáo!”. Ông đã vào phòng thu với Lil Nas X vài ngày sau đó. Một nghệ sĩ đồng quê gạo cội bắt tay Lil Nas X, đó là chiến thắng tuyệt đối. Bản phối được tung ra vào tháng 5/2019 và cũng đứng đầu Hot 100.
Trong những năm sau đó, vấn đề chủng tộc trong nhạc đồng quê đã trở thành chủ đề tranh luận lớn. Nhạc đồng quê, giống như nhiều thể loại nhạc đại chúng khác của Mỹ, có nguồn gốc từ người da đen. Và cũng như nhiều thể loại khác, giới quyền lực của thể loại này đã khiến nó rời xa nguồn gốc đó, khiến nhạc đồng quê thường gắn liền với hình ảnh người đàn ông da trắng đẹp trai với hàm vuông vức.
Rất nhiều người coi việc Lil Nas X bị loại trừ là động lực vực lại nguồn gốc của nhạc đồng quê, đồng thời đưa dòng nhạc này lên tầm phổ biến chưa từng có trên toàn thế giới.
Quả thật, nếu Old Town Road vẫn được nằm trong BXH Ca khúc Đồng quê Hot, nó có thể leo lên No.1. Nhưng sau đó, nó cũng có thể nhanh chóng phai mờ khỏi ký ức của đám đông, như 1 sự mới lạ ngắn ngủi. Thay vào đó, nó đã trở thành biểu tượng không thể phá.
Thành công ngoạn mục của “Old Town Road”
Old Town Road sau đó không được quay lại BXH nhạc đồng quê nhưng cả 2 phiên bản của ca khúc đều đứng No.1 Hot 100 và lập kỷ lục No.1 19 tuần liên tiếp. Một hoặc nhiều phiên bản của Old Town Road cũng đã đứng đầu BXH ở Australia, Canada, Pháp, Đức, Ireland, Hà Lan, New Zealand, Na Uy, Thụy Sĩ và Anh, cũng như lọt vào top 10 ở nhiều thị trường khác.
Tại Lễ trao giải Grammy thường niên lần thứ 62, bản phối lại với Billy Ray Cyrus đã được đề cử cho Bản thu âm của năm và giành giải Trình diễn song ca/nhóm nhạc pop xuất sắc nhất và MV hay nhất.
Tới tháng 9/2021, Old Town Road đã được công nhận là ca khúc được chứng nhận cao thứ 2 trong lịch sử Hiệp hội Công nghiệp Ghi âm Mỹ với 17 lần bạch kim. Với đĩa đơn đã bán được hơn 18 triệu bản trên toàn thế giới, nó là một trong những đĩa đơn bán chạy nhất mọi thời đại. Tạp chí Rolling Stone xếp Old Town Road đứng thứ 490 trong danh sách Những ca khúc vĩ đại nhất mọi thời đại.
Về Lil Nas X, sau Old Town Road, anh tiếp tục phát triển âm nhạc độc đáo của mình, được cả khán giả lẫn giới phê bình toàn cầu nhiệt liệt hoan nghênh.
