Chùa Vích tại xã Hải Lộc, huyện Hậu Lộc (tỉnh Thanh Hóa) được công nhận Di tích kiến trúc nghệ thuật Quốc gia năm 2008. Tuy nhiên đến nay, ngôi chùa gần 800 năm tuổi đang có nhiều hạng mục xuống cấp nghiêm trọng, cần sớm được trùng tu, tôn tạo.
Chùa Vích còn được biết đến với tên gọi Bích Tiên tự, tọa lạc ở vị trí kề sông giáp biển, hướng Tây giáp sông Kênh De, phía Nam có núi, phía Đông là biển rộng và đảo xa, bên trong chùa có phủ thờ Mẫu Liễu Hạnh.
Theo sử liệu, văn bia lưu giữ tại chùa và dấu tích kiến trúc của di tích, chùa Vích được khởi dựng muộn nhất là thế kỷ 17. Chùa Vích có cấu trúc chung gồm nhà bái đường, trung đường và chính điện, kiến trúc theo hình chữ công. Xung quanh còn có thêm hành lang, tam quan, nhà tổ và nhà thờ mẫu.
Kiến trúc chùa Vích có nguồn gốc từ kiến trúc dân gian với kết cấu khung gỗ, mang đặc điểm của kiến trúc cổ Việt Nam thế kỷ 17 – 18. Không chỉ nổi tiếng bởi kiến trúc độc đáo, chùa Vích còn lưu giữ 27 pho tượng cổ gồm 11 pho tượng gỗ và 16 thổ tượng, cùng những tạo tác mang nét dân gian, sống động được giữ gìn qua nhiều thế hệ.
Bên cạnh đó, chùa Vích còn là một di tích cách mạng. Những năm 1936 – 1938 của thế kỷ 20, chùa Vích từng là nơi ở, che giấu các nhà hoạt động cách mạng như đồng chí Đinh Chương Dương và các đồng chí cán bộ chủ chốt của Đảng về hoạt động bí mật như: Lê Chủ, Bùi Đạt, Trịnh Hồng Quế… Đồng thời, là nơi in ấn, cất giữ tài liệu quan trọng của cách mạng.
Năm 2008, chùa Vích được xếp hạng Di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia. Tuy nhiên đến nay, ngôi chùa này đang có nhiều hạng mục xuống cấp, hư hỏng nặng.
Theo Sư cô Thích Nữ Đề Thông – Trụ trì chùa Vích cho biết, hơn 10 năm nay, ngôi chùa có dấu hiệu xuống cấp nghiêm trọng. Tại khu Tòa Tam Bảo, hệ thống cột gỗ, đòn tay, kẻ bẩy bị mối mọt; nhiều vị trí bờ, kè trên phần mái bị nứt, tách rời gây sụt lún mái ngói, hở, dột.
Còn tại khu nhà thờ mẫu, tường xây bị nứt, bong tróc thành từng mảng, rêu mốc, thậm chí bên trong có chỗ cây cột còn bị rơi ra ngoài.
“Những ngày mưa, nước nhỏ từ mái chùa xuống sàn khiến cả khu nhà Tam Bảo ướt sũng, có nơi chảy xối xả như thác nước, tôi cùng phật tử phải mang rất nhiều xô chậu ra hứng nước. Nhất là những nơi bị dột lại đúng vị trí các pho tượng cổ bằng gốm nên sợ bị hư hỏng.
Bên cạnh đó, nhiều vị trí bờ, kè trên phần mái bị nứt, tách rời, có chỗ đã tách rộng khoảng 15cm. Nếu để tình trạng này kéo dài có nguy cơ đổ sập bất cứ lúc nào. Nhà chùa cũng như nhân dân mong các cơ quan chức năng quan tâm, sớm triển khai trùng tu, tôn tạo lại di tích chùa Vích để tăng ni, phật tử, khách thập phương an tâm khi tới lễ chùa”, Sư cô Thích Nữ Đề Thông chia sẻ.
Trao đổi với PV Báo Công lý, ông Bùi Văn Giang, Phó Chủ tịch UBND xã Hải Lộc cho biết, trước sự xuống cấp một số hạng mục của di tích chùa Vích, ngày 28/5/2020, UBND xã đã làm tờ trình đề nghị xin chủ trương đầu tư dự án tu sửa cấp thiết mái nhà Tam Bảo của chùa.
Ngày 4/12/2020, Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa đã ban hành Công văn số 17039/CV – UBND về việc thống nhất chủ trương đầu tư dự án tu bổ, tôn tạo chùa Vích, xã Hải Lộc, huyện Hậu Lộc. Tuy nhiên, do dịch Covid-19 diễn biến hết sức phức tạp nên UBND xã Hải Lộc chưa triển khai thực hiện được.
“Đến cuối năm 2022, UBND xã tiến hành triển khai thực hiện dự án thì lại vướng mắc về thủ tục pháp lý, yêu cầu phải làm lại quy trình từ đầu. Mới đây, vào ngày 28/3/2023, UBND xã đã có tờ trình lên UBND huyện Hậu Lộc đề nghị xin chủ trương đầu tư dự án bảo quản, tu bổ, phục hồi và tôn tạo di tích chùa Vích”, ông Giang cho hay.
Việc tu bổ di tích chùa Vích đang xuống cấp nghiêm trọng là rất cấp thiết, đề nghị UBND huyện Hậu Lộc và các ban, ngành chức năng tỉnh Thanh Hóa quan tâm chỉ đạo, đẩy nhanh việc phê duyệt, khởi công xây dựng, trùng tu, tôn tạo di tích chùa Vích để người dân, du khách thập phương yên tâm đến tham quan, chiêm bái.
