Ngày 18/9, tại TP.HCM, Cục Đổi mới sáng tạo phối hợp với các đơn vị liên quan tổ chức Diễn đàn Đổi mới sáng tạo năng lượng năm 2025. Đây là sự kiện quan trọng góp phần lan tỏa tinh thần đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, thúc đẩy ứng dụng công nghệ sạch, nhằm thực hiện mục tiêu phát triển năng lượng bền vững và cam kết Net Zero vào năm 2050.
Ông Phạm Việt Hồng, Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, Bộ Khoa học và Công nghệ phát biểu tại diễn đàn
Diễn đàn được tổ chức trong bối cảnh Quốc hội vừa thông qua Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 70-NQ/TW về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, cùng với việc triển khai Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.
Diễn đàn có sự tham dự của ông Phạm Việt Hồng, Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, Bộ KH&CN; Ông Võ Tân Thành, Phó Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam – VCCI cùng hơn 200 đại biểu gồm lãnh đạo các cơ quan quản lý, các tổ chức nghiên cứu, trường đại học, doanh nghiệp công nghệ – năng lượng trong và ngoài nước và đông đảo các cơ quan thông tấn, báo đài của Trung ương và địa phương.
Ông Võ Tân Thành, Phó Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam – VCCI
Diễn đàn Đổi mới sáng tạo năng lượng năm 2025 chia làm 2 phiên. Phiên 1 có nội dung Đổi mới sáng tạo – Động lực cho chuyển dịch năng lượng bền vững, với sự tham gia của ông Đặng Hải Dũng, Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công, Bộ Công Thương với tham luận: Các giải pháp đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030 tầm nhìn năm 2045; GS. TS. Lê Minh Phương, Chủ tịch Hội đồng trường Trường Đại học Bách khoa với tham luận: : Làm chủ công nghệ chế tạo thiết bị biến đổi năng lượng: Nhu cầu, định hướng và giải pháp cho Việt Nam; Ông Phạm Đăng An, P.TGĐ Vũ Phong Energy Group với tham luận Chuyển đổi số Năng lượng: Mô hình, Dữ liệu và Đổi mới bền vững; Ông Lê Quang Vịnh Giám đốc Kinh doanh, Quản lý mảng Năng lượng & Hạ tầng khu vực ASEAN / ASEAN Energy & Utilities Head, Advantech với tham luận: Chuyển đổi xanh và công cụ phân tích dữ liệu phát thải – Đơn giản hóa việc thu thập và trực quan hóa dữ liệu; Ông Kỳ Quang Minh – Giám đốc Nghiên cứu & Phát triển Công nghệ SolarBK với tham luận: SolarBK – Hành trình đổi mới sáng tạo và Chuyển đổi năng lượng thông minh và tham luận Cơ chế tài chính cho ĐMST Năng lượng tại Việt Nam do bà Nguyễn Thị Minh Huệ- Giám đốc dự án Công ty Cổ phần Tư vấn & Dịch vụ Đổi mới khí hậu KLINOVA trình bày.
Ông Phạm Việt Hồng, Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, Bộ Khoa học và Công nghệ
Phiên 2 diễn ra với tọa đàm: Đồng hành đổi mới – Chung tay chuyển dịch năng lượng quốc gia diễn ra dưới sự điều phối của ông Nguyễn Mạnh Cường, Phó tổng thư ký Hội tự động hóa Việt Nam và các thành viên tham dự gồm ông Phạm Việt Hồng, Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tao, Bộ KH&CN; Ông Đặng Hải Dũng, Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công, Bộ Công Thương; GS.TS Lê Minh Phương – Chủ tịch Hội đồng trường Đại học Bách khoa ĐHQG HCM; Ông Phạm Đăng An, P.TGĐ Vũ Phong Energy Group ; Ông Lê Quang Vịnh Giám đốc Kinh doanh, Quản lý mảng Năng lượng & Hạ tầng khu vực ASEAN/ ASEAN Energy & Utilities Head, Advantech; Ông Kỳ Quang Minh – Giám đốc Nghiên cứu & Phát triển Công nghệ SolarBK và bà Nguyễn Thị Minh Huệ Giám đốc dự án Công ty Cổ phần Tư vấn & Dịch vụ Đổi mới khí hậu KLINOVA.
Trong phần tham luận của mình, ông Đặng Hải Dũng, Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công nhấn mạnh, dân số Việt Nam năm 2025 ước tính đạt 102 triệu người. Nhu cầu năng lượng tăng khoảng 10% trong giai đoạn 2001-2010, nhu cầu điện tăng 13% mỗi năm trong giai đoạn 2001-2010 và khoảng 11% trong giai đoạn 2011-2015.
Các nguồn năng lượng sơ cấp sẽ không đáp ứng được nhu cầu tiêu thụ năng lượng của nền kinh tế. Việt Nam đã bắt đầu nhập khẩu than cho phát điện và nhập khẩu khí hoá lỏng (LPG) từ năm 2023.
Theo ông Dũng, kế hoạch hành động thực hiện NQ 70-NQ/TW dựa trên 4 trụ cột chính: Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (SDNL TK&HQ); nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ; bảo vệ môi trường và ứng phó biến đổi khí hậu; triển khai mô hình kinh tế tuần hoàn.
Theo GS.TS Lê Minh Phương, Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Bách khoa, Trưởng nhóm Nghiên cứu về Điện tử Công suất, Việt Nam đang bước vào giai đoạn chuyển dịch năng lượng mạnh mẽ, với tốc độ phát triển điện mặt trời, điện gió thuộc nhóm cao nhất khu vực. Bùng nổ nhu cầu về thiết bị biến đổi năng lượng như inverter, bộ sạc xe điện (EV charger), hệ thống lưu trữ (BESS) và thiết bị quản lý lưới điện thông minh.
Tuy nhiên, hiện nay hơn 90% thiết bị vẫn phải nhập khẩu, khiến Việt Nam đối mặt với nhiều rủi ro và bỏ lỡ cơ hội phát triển công nghiệp trong nước.
GS.TS Phương khẳng định: “Nền tảng cho đổi mới sáng tạo và hệ sinh thái khởi nghiệp chính là mở ra không gian cho nhiều ứng dụng mới như microgrid, smart city, quản lý năng lượng dân dụng, giao thông điện hóa. Tạo vùng đất mới cho các startup công nghệ cao, gắn kết viện – trường – doanh nghiệp để hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo trong năng lượng”.
Để làm chủ công nghệ chế tạo thiết bị biến đổi năng lượng, theo GS.TS Lê Minh Phương cần sự phối hợp đồng bộ giữa Nhà nước – Nhà khoa học – Doanh nghiệp trên cơ sở định hướng chính trị, và thực hiện Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Mô hình “3 Nhà”, dưới sự định hướng và dẫn dắt của Nghị quyết 57, sẽ tạo sự phân công rõ ràng và gắn kết chặt chẽ: Nhà nước kiến tạo chính sách – Nhà khoa học phát triển công nghệ – Doanh nghiệp thương mại hóa sản phẩm.
Cuối cùng, GS.TS Lê Minh Phương đưa ra kiến nghị: Thứ nhất, xây dựng chiến lược và lộ trình quốc gia về nội địa hóa công nghệ năng lượng. Nhà nước cần ban hành một Chiến lược phát triển công nghiệp năng lượng sạch đến 2035, trong đó xác định các mục tiêu cụ thể về tỷ lệ nội địa hóa thiết bị trọng yếu (biến tần, pin lưu trữ, trạm sạc…).
Thứ hai, đẩy nhanh hoàn thiện khung pháp lý và các cơ chế thị trường cho công nghệ mới.Cụ thể, sớm ban hành cơ chế giá cho dịch vụ lưu trữ điện (để các dự án BESS có doanh thu rõ ràng, khuyến khích đầu tư).
Thứ ba, triển khai các chương trình hỗ trợ tài chính trọng điểm. Kiến nghị lập Quỹ đổi mới sáng tạo năng lượng sạch do Nhà nước bảo trợ, nhằm đầu tư mồi cho các dự án R&D và startup sản xuất thiết bị năng lượng.
Thứ tư, tăng cường hợp tác quốc tế để chuyển giao công nghệ và thu hút đầu tư chất lượng cao.Việt Nam nên chủ động tìm kiếm các đối tác chiến lược trong những lĩnh vực mình thiếu hụt. Ví dụ: hợp tác với Nhật Bản, Hàn Quốc trong phát triển công nghệ pin thể rắn và quản lý pin (vốn là thế mạnh của họ).
Thứ năm, phát triển nguồn nhân lực và hệ sinh thái đổi mới sáng tạo trong nước. Cuối cùng nhưng quan trọng không kém, cần đầu tư mạnh vào giáo dục và đào tạo trong các lĩnh vực kỹ thuật điện – năng lượng – công nghệ thông tin liên quan. Mở rộng các chương trình đào tạo kỹ sư chuyên ngành hẹp như kỹ thuật năng lượng tái tạo, kỹ thuật ô tô điện, khoa học vật liệu năng lượng… tại các trường đại học. Khuyến khích mô hình liên kết viện-trường-doanh nghiệp để sinh viên và nhà nghiên cứu trẻ có cơ hội thực hành trên các dự án thực tế. Bên cạnh đó, xây dựng cộng đồng khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo về công nghệ năng lượng. Các cuộc thi sáng tạo, vườn ươm startup nên hướng một phần trọng tâm vào lĩnh vực này để thu hút người trẻ tham gia giải quyết các bài toán công nghệ của Việt Nam. Nhà nước và địa phương có thể lập khu công nghệ cao hoặc trung tâm đổi mới sáng tạo chuyên về năng lượng sạch (tương tự mô hình Singapore đang làm) để tập trung nguồn lực R&D và kết nối với doanh nghiệp.
ThS. Nguyễn Thị Minh Huệ, Giám đốc Dự án Công ty Tư vấn Dịch vụ và Đổi mới Khí hậu Klinova bày tỏ , Nhà nước cần hỗ trợ các doanh nghiệp triển khai dự án năng lượng xanh tăng khả năng tiếp cận vốn; Bên cạnh đó, đẩy mạnh sự phát triển của các Quỹ đầu tư Xanh, Quỹ bảo lãnh tín dụng Xanh cho lĩnh vực năng lượng để thúc đẩy tài chính, giảm thiểu rủi ro cho cả doanh nghiệp và ngân hàng. Đưa ra các chính sách ưu đãi hấp dẫn về thuế, phí, vốn vay để thu hút các doanh nghiệp tham gia dự án năng lượng xanh, xây dựng thị trường nội địa cho phép mua bán điện trực tiếp không thông qua EVN, điều chỉnh giá mua bán điện để đảm bảo doanh thu cho doanh nghiệp; Nâng cao năng lực và nhận thức của doanh nghiệp về xây dựng hồ sơ dự án, lợi ích của tài chính xanh. Nâng cao năng lực của ngân hàng trong việc thẩm định, đánh giá và theo dõi dự án.
Với những ý kiến tham luận cùng những kiến nghị rất sát sao, mang đầy tính thực tiễn của các diễn giả khách mời, Diễn đàn Đổi mới sáng tạo năng lượng 2025 được tổ chức thành công, là dịp để cộng đồng khoa học, doanh nghiệp và nhà quản lý cùng chia sẻ kinh nghiệm, cập nhật xu hướng toàn cầu, đồng thời đề xuất giải pháp phù hợp với điều kiện trong nước. Qua đó, chương trình không chỉ tạo ra những ý tưởng mới, mà còn khẳng định vai trò tiên phong của đổi mới sáng tạo trong phát triển năng lượng bền vững.
Với sự đồng hành và hỗ trợ của Tổng Công ty Khí Việt Nam – CTCP (PV GAS), Tập đoàn Công nghiệp – Năng lượng quốc gia Việt Nam (PVN), Tổng Công ty Điện lực Dầu khí Việt Nam – CTCP (PV POWER), BTC cho biết sự chung tay này không chỉ góp phần bảo đảm thành công của chương trình mà còn thể hiện cam kết mạnh mẽ của cộng đồng doanh nghiệp trong việc chung tay xây dựng một tương lai năng lượng xanh và bền vững cho Việt Nam.
Gia Anh
