Tối 14/12, Ánh đèn tại Hội trường Đại học Văn hóa Hà Nội đã tắt, nhưng dư âm của “Đông Hồ Thế Sự” vẫn còn day dứt trong lòng khán giả. Không chỉ thu hút hàng trăm khán giả trẻ, sự kiện “Đông Hồ Thế Sự” còn quy tụ dàn khách mời uy tín và những nghệ sĩ tên tuổi, cùng chứng kiến màn “lột xác” táo bạo của bức tranh dân gian kinh điển.
Sự kiện diễn ra đúng thời điểm nghề làm tranh dân gian Đông Hồ vừa được UNESCO ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp. Tính thời sự nóng hổi cùng sự đầu tư bài bản đã biến đêm diễn thành một không gian nghệ thuật chuyên nghiệp, vượt xa khuôn khổ của một dự án sinh viên.
Mở đầu chương trình, không khí học thuật được “làm mềm” bằng cuộc đối thoại cởi mở giữa các thế hệ giữ lửa. Thay vì những bài thuyết giảng khô khan, khán giả được lắng nghe những trăn trở rất đời của Nghệ nhân Nguyễn Hữu Đạo. Ông thừa nhận thách thức của tranh thủ công trước làn sóng tranh in máy, nhưng cũng khẳng định chính “mồ hôi và kỹ thuật thủ công” mới là thứ giữ lại hồn cốt cho Đông Hồ.
Tiếp lời nghệ nhân, Nhà nghiên cứu Nguyễn Hùng Vỹ giúp người xem nhìn thấu lớp ý nghĩa trào phúng phía sau nét vẽ: “Mèo tượng trưng cho cường quyền, Chuột là hình ảnh người dân thấp cổ bé họng. Chính sự đối lập này là chất liệu vàng cho sân khấu.”
Những đúc kết nền tảng này đã trở thành bước đệm hoàn hảo để Diễn viên/Biên đạo Hiếu Nguyễn hiện thực hóa ý tưởng “từ tĩnh sang động”. Chị tiết lộ đã yêu cầu các diễn viên không chuyên phải tập “đứng im nhưng tỏa ra năng lượng”, để khi bước lên sân khấu, họ thực sự là những nhân vật bước ra từ tranh.
Phần mong chờ nhất – vở kịch “Đông Hồ Thế Sự” – đã không làm khán giả thất vọng. Biên kịch đã táo bạo lồng ghép yếu tố giả tưởng khi để nhân vật nữ họa sĩ trẻ bị “hút” vào chính bức tranh mình đang vẽ.
Tại đây, câu chuyện quen thuộc về “Đám Cưới Chuột” bị đảo lộn hoàn toàn. Không còn là ngày vui rộn ràng, lễ cưới biến thành thảm kịch khi Quan Mèo đột tử sau chén rượu mừng. Ánh sáng sân khấu chuyển gắt từ sắc đỏ hỷ sự sang sắc xanh lạnh lẽo của tang tóc, đẩy các nhân vật vào một cuộc đấu tố nghẹt thở.
Đỉnh điểm của cảm xúc là phân cảnh hỗn mang giữa Đám cưới và Đám ma. Tiếng trống hội “Tùng – Cắc” xen lẫn tiếng kèn ai oán, người mặc áo cưới đi lẫn vào đoàn khiêng quan tài. Sự đảo điên của các giá trị, sự hèn mọn của Trưởng làng hay sự tàn độc của tay sai đã lột tả trần trụi cái gọi là “thế sự”.
Chứng kiến màn trình diễn này, TS. Trịnh Lê Anh (MC/BTV Đài THVN) – Cố vấn kiêm Host của chương trình đã không giấu được sự bất ngờ. Anh thừa nhận mình đã “đi từ tò mò đến thán phục” khi các bạn sinh viên dám nói tiếng nói của thế hệ mình: “Các bạn sáng tạo, phá cách nhưng vẫn rất nghiêm cẩn và tôn trọng văn hóa. Đó là điều tôi kỳ vọng nhất ở người trẻ.”
Khép lại đêm diễn, thông điệp của nhân vật Họa sĩ: “Nếu chỉ biết cúi đầu trước quyền lực, ta sẽ chẳng biết thế nào là tự do” đã nhận được tràng pháo tay không ngớt từ cả khán giả lẫn các khách mời chuyên môn.
Sự thành công của “Đông Hồ Thế Sự” đã chứng minh rằng: Khi có sự chung tay của cộng đồng, sự đồng hành của doanh nghiệp và tư duy sáng tạo của người trẻ, di sản sẽ không còn nằm yên trong tủ kính mà sẽ sống dậy rực rỡ và đầy sức hút.
Hương Giang
