Bộ phim Hàn Quốc Parasite của đạo diễn Bong Joon-ho vừa chính thức được bình chọn là phim hay nhất thế kỷ 21, vượt qua hàng loạt kiệt tác điện ảnh toàn cầu.
Khi Parasite (tựa Việt: Ký sinh trùng) ra mắt năm 2019, không ai ngờ rằng một bộ phim nói tiếng Hàn, do một đạo diễn châu Á thực hiện và hoàn toàn không có sự góp mặt của ngôi sao Hollywood nào, lại có thể viết lại lịch sử điện ảnh thế giới. Nhưng đó chính xác là điều đã xảy ra – và giờ đây, Parasite tiếp tục khẳng định vị thế với danh hiệu mới: bộ phim xuất sắc nhất của thế kỷ 21, theo cuộc bình chọn uy tín của The New York Times với hơn 500 nhà làm phim, diễn viên và nhân vật có ảnh hưởng tại Hollywood tham gia.
Không đơn thuần là một bộ phim, Parasite là một bản tuyên ngôn bằng hình ảnh – về sự phân tầng xã hội, về cơn khát quyền lực của giai cấp, về sự luân chuyển mờ mịt giữa cái thiện và cái ác. Đặt trong bối cảnh Hàn Quốc hiện đại, Parasite kể câu chuyện về gia đình Kim – những con người sống chật vật dưới tầng hầm của xã hội – và hành trình họ “len lỏi” vào ngôi nhà sang trọng của gia đình Park giàu có, từng bước chiếm lĩnh không gian, niềm tin và cả sự tồn tại của tầng lớp thượng lưu.
Với 99% điểm “fresh” trên Rotten Tomatoes, Parasite không chỉ làm mưa làm gió ở các rạp chiếu, mà còn bước thẳng lên bục vinh quang tại Oscar – nơi lần đầu tiên một phim không nói tiếng Anh giành được giải Phim hay nhất, đồng thời đoạt thêm 3 giải lớn khác: Đạo diễn xuất sắc, Kịch bản gốc xuất sắc và Phim quốc tế hay nhất.
Thành công ấy đến từ chính sự kết hợp độc đáo giữa tâm lý, giật gân, hài đen và bi kịch nhân sinh – một tổ hợp tưởng chừng khó tiêu hóa nhưng lại được Bong Joon-ho dàn dựng với độ chính xác của một vũ điệu điện ảnh. Parasite không giảng đạo, không ép buộc, nhưng khiến khán giả buộc phải suy nghĩ: về cái giá của sự sống còn, về nỗi nhục nghèo hèn, về lằn ranh mong manh giữa nhân tính và thú tính khi vật chất chi phối mọi chuẩn mực đạo đức.
Điều khiến Parasite trở thành bộ phim tiêu biểu nhất của thế kỷ 21 không chỉ nằm ở giá trị nghệ thuật, mà ở việc nó chạm trúng những dây thần kinh đau nhức nhất của thời đại: khủng hoảng kinh tế, khoảng cách giàu nghèo ngày một lớn, sự phẫn nộ dồn nén của tầng lớp lao động trước những bất công mang tính hệ thống. Không chỉ là chuyện Hàn Quốc – đó là câu chuyện của cả thế giới, từ những khu ổ chuột ở Mỹ Latin cho đến các khu ngoại ô châu Âu.
Đáng nói, vị trí số 1 mà Parasite đạt được trong bảng xếp hạng lần này đã vượt qua những cái tên từng được xem là bất khả chiến bại như Mulholland Drive (David Lynch, hạng 2), There Will Be Blood (Paul Thomas Anderson, hạng 3), The Social Network, Spirited Away, No Country for Old Men… Trong đó, không ít tác phẩm cũng mang chiều sâu chính trị, xã hội – nhưng chính Parasite đã hội tụ mọi yếu tố từ nghệ thuật thị giác, cấu trúc kể chuyện đến năng lực chạm đến cảm xúc toàn cầu.
Điều này cũng là một bước ngoặt lớn trong việc công nhận tiếng nói của điện ảnh ngoài Hollywood, đặc biệt là châu Á, tại sân chơi vốn từ lâu bị thống trị bởi tiếng Anh. Thành công của Parasite mở đường cho nhiều nhà làm phim không nói tiếng Anh tiếp cận thị trường quốc tế bằng chính tiếng nói bản địa của mình – một xu hướng đang lên mạnh mẽ trong thập kỷ vừa qua.
Dù có thể tranh luận về việc Parasite có thực sự là bộ phim “xuất sắc nhất” hay không – bởi mỗi khán giả đều có tiêu chuẩn riêng về sự tuyệt vời – nhưng không thể phủ nhận rằng bộ phim này đã trở thành một biểu tượng. Một biểu tượng của điện ảnh không biên giới, một cú đấm nghệ thuật vào mặt hệ thống tư bản chủ nghĩa, và một lời khẳng định rằng: một bộ phim xuất sắc không cần phải nói tiếng Anh để được lắng nghe.
Trong một thế giới ngày càng phân cực, nơi điện ảnh nhiều lúc bị giảm xuống còn là công cụ giải trí đơn thuần, Parasite nhắc nhở chúng ta về một điều: phim ảnh vẫn có thể làm nên cách mạng – không bằng bạo lực, mà bằng ánh sáng từ màn ảnh.
