Tọa đàm “Phở – Câu chuyện văn hóa phi vật thể trong dòng chảy công nghiệp sáng tạo” diễn ra sáng 11/10 tại Hà Nội, với nhiều lát cắt thú vị về di sản ẩm thực đặc trưng này.
Phát huy giá trị di sản văn hoá
Nhằm tăng cường quản lý, phát huy giá trị di sản văn hoá phi vật thể “Phở” sau ghi danh vào Danh mục di sản văn hoá phi vật thể quốc gia, chuỗi hoạt động Phở – Câu chuyện văn hóa phi vật thể trong dòng chảy công nghiệp sáng tạo do Sở VHTT Hà Nội, Báo Kinh tế & Đô thị phối hợp với các đơn vị liên quan tổ chức trong 2 ngày 11 và 12/10 tại Hà Nội.
Tọa đàm cùng chủ đề được tổ chức sáng 11/10 đã thu hút sự tham gia của nhiều chuyên gia, nhà quản lý, nhà khoa học, cùng bàn thảo và kể câu chuyện của Phở – di sản văn hóa phi vật thể trong cuộc sống hôm nay.
Năm 2024, Tri thức dân gian Phở Hà Nội đã được Bộ VHTTDL đưa vào Danh mục quốc gia về di sản văn hóa phi vật thể. Dấu mốc này đặt ra yêu cầu đối với công tác bảo vệ, truyền dạy, quảng bá và phát huy giá trị di sản trong bối cảnh hiện nay.
Phó Giám đốc Sở VHTT Hà Nội Lê Thị Ánh Mai cho biết, Tọa đàm được tổ chức nhằm góp phần đẩy mạnh khai thác, phát huy giá trị văn hóa ẩm thực trong phát triển du lịch và công nghiệp văn hóa Thủ đô.
“Việc gắn kết giá trị truyền thống của Phở với xu hướng sáng tạo và đổi mới trong công nghiệp văn hóa chính là hướng đi bền vững, giúp di sản vừa phát huy giá trị, vừa giữ được bản sắc truyền thống”, Phó Giám đốc Sở VHTT Hà Nội Lê Thị Ánh Mai nhấn mạnh.
Trong tháng 9/2025, UBND TP Hà Nội đã đề xuất với Bộ VHTTDL xin chủ trương của Thủ tướng Chính phủ cho phép Hà Nội chủ trì phối hợp với các tỉnh, thành có di sản Phở xây dựng Hồ sơ khoa học đề nghị UNESCO ghi danh Phở vào Danh sách di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Đây là bước đi thể hiện quyết tâm bảo vệ, phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể, đồng thời định vị thương hiệu ẩm thực Phở không chỉ trong nước mà còn trên trường quốc tế.
Lan tỏa giá trị văn hóa “phở Hà Nội”, Tọa đàm cũng tôn vinh những những nghệ nhân, người thực hành nắm giữ và trao truyền các tri thức, kỹ năng, kỹ thuật, bí quyết chế biến món ăn di sản này.
Trong một không gian mở, sáng tạo, có sức thu hút với nhiều đối tượng, đặc biệt là giới trẻ, những góc nhìn, câu chuyện và sáng kiến đã cùng được chia sẻ, khẳng định giá trị văn hóa và lịch sử của di sản. Đồng thời, có nhiều hiến kế tìm hướng đi mới trong quảng bá, phát triển phở Việt trên bản đồ ẩm thực thế giới, kết nối di sản với các ngành sáng tạo, du lịch, truyền thông và công nghiệp văn hóa.
Từ di sản ẩm thực đến không gian sáng tạo
Trong dòng chảy lịch sử văn hóa Việt Nam, phở Hà Nội không đơn thuần là một món ăn, mà là một biểu tượng sống của bản sắc dân tộc. Từ những gánh phở rong trên phố Hàng Đàn, Nam Ngư đầu thế kỷ XX đến những quán phở nổi tiếng trên khắp thế giới, món ăn đã trở thành một hiện tượng văn hóa, được nhắc đến như “linh hồn của ẩm thực Việt”.
Nhiều ý kiến nhìn nhận về phở với vai trò là di sản văn hóa phi vật thể trong dòng chảy toàn cầu hóa. Trong bối cảnh hiện nay, khi toàn cầu hóa và đô thị hóa làm thay đổi mạnh mẽ đời sống ẩm thực, phở vẫn giữ được sức hấp dẫn bền vững nhờ cấu trúc văn hóa mở và khả năng thích ứng cao.
Điều này đã giúp phở không bị “mất gốc” khi lan tỏa ra thế giới. Phở Hà Nội hiện diện ở khắp nơi trên thế giới – từ những quán nhỏ ở Paris, London, Sydney đến chuỗi nhà hàng ở Tokyo, New York. Trong mắt người nước ngoài, phở trở thành “biểu tượng văn hóa đại diện cho Việt Nam”.
Theo TS Nguyễn Thị Thanh Hòa, phở được vinh danh là di sản văn hoá phi vật thể quốc gia vừa là niềm tự hào chung của người Việt nhưng cũng là thách thức để Việt Nam sớm đưa phở trở thành di sản văn hoá của thế giới.
“Để xứng danh là “quốc hồn quốc tuý” của người Việt Nam, để phở sớm được định vị được thương hiệu riêng trên bản đổ ẩm thực quốc tế rất cần sự đầu tư khắt khe trong quy trình chế biến, đảm bảo tuyệt đối về vệ sinh an toàn thực phẩm của đội ngũ chế biến và cơ sở phục vụ…”, TS Nguyễn Thị Thanh Hòa nhấn mạnh.
PGS TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội cho rằng, sự kết hợp giữa di sản và sáng tạo đã biến phở thành một biểu tượng của “kinh tế văn hóa Việt Nam” – nơi giá trị văn hóa được sản xuất, tiêu dùng và tái đầu tư. Đây là mô hình “heritage economy” mà nhiều quốc gia đang hướng tới – bảo tồn không tách rời phát triển, di sản không chỉ là ký ức mà là nguồn lực kinh tế.
