Tây du ký được ví như một tượng đài kỳ vĩ của nền điện ảnh Trung Hoa. Bộ phim được chuyển thể từ tiểu thuyết cùng tên của tác giả Ngô Thừa Ân. Tiểu thuyết cũng là một trong “tứ đại danh tác” của văn học nước này.
Hơn 34 năm trôi qua, dù môn nghệ thuật thứ 7 đã chứng kiến sự ra đời của nhiều tác phẩm bom tấn với nội dung đặc sắc, hình ảnh đỉnh cao, dù những thước phim của Tây du ký đã tỏ ra lạc hậu, lỗi thời so với kỹ thuật làm phim bây giờ… nhưng bộ phim kinh điển này vẫn có một chỗ đứng nhất định trong lòng người yêu phim. Tây du ký 1986 là minh chứng hùng hồn cho câu nói nghệ thuật chân chính sẽ không bao giờ “chết” trước những nghiệt ngã của thời gian.
Tây du ký 1986 đã được tái chiếu hơn 3000 lần ở Trung Quốc
Bộ phim được khởi quay từ năm 1982, và được chiếu theo dạng cuốn chiếu từ năm 1986. Bởi vậy nên phiên bản này thường được gọi là Tây du ký bản 1986. Đến năm 1988, bộ phim mới chính thức hoàn thành, và khi đó khán giả mới được thưởng thức trọn vẹn tác phẩm huyền thoại này.
Theo thống kê của các nhà đài Trung Quốc, Tây du ký dẫn đầu về thành tích chiếu lại trên màn ảnh nhỏ. Cụ thể, bộ phim này đã được tái chiếu khoảng 3000 lần.
Đây là một con số “khủng” mà có lẽ chưa bộ phim nào có thể vượt qua được, kể cả các tác phẩm chuyển thể từ những tiểu thuyết khác trong “tứ đại danh tác” như Thủy Hử của Thi Nại An, Tam quốc diễn nghĩa của La Quán Trung hay Hồng Lâu Mộng của Tào Tuyết Cần.
Theo QQ, một trong những lý do khiến Tây du ký được yêu mến hơn cả là bởi vì bộ phim này mang tinh thần vùi vẻ, truyền tải nhiều thông điệp ý nghĩa và phù hợp với nhiều đối tượng khán giả. Hơn nữa, thời lượng bộ phim cũng không quá dài, chỉ có vài chục tập, mỗi tập lại thường có nội dung riêng biệt khiến khán giả đặc biệt là trẻ em dễ theo dõi hơn.
Đây cũng là bộ phim có nhiều người xem nhất ở Trung Quốc. Theo thống kê của Tân Hoa Xã, có đến 89,4% dân số Trung Quốc đã xem bộ phim này, trong đó đối tượng có trình độ đại học tỷ lệ xem là 85,2%, đối tượng mù chữ hay chưa biết chữ (không tính trẻ em) tỷ lệ xem là 100% và hơn 50% khán giả cho biết họ đã xem Tây du ký hơn 10 lần.
Bản phim thô sơ nhất
Mặc dù là tác phẩm kinh điển sở hữu số lần chiếu kỷ lục nhưng Tây du ký 1986 lại là một bản phim thô sơ, kỹ thuật điện ảnh nghèo nàn, vật lực lẫn nhân lực có hạn. Phim được đầu tư 6 triệu NDT. Đây là một con số “khủng” vào thời điểm đó nhưng vẫn không đủ trang trải chi phí cho toàn bộ phim. Ngay cả thù lao mà các diễn viên nhận được cũng chỉ mang tính tượng trưng.
“Vật chất thiếu thốn nghèo nàn, đến cả cơm cũng ăn không đủ no”, đạo diễn Dương Khiết chia sẻ về tình cảnh của đoàn phim những năm 1980.
Cũng theo đạo diễn, để tìm được những bối cảnh phù hợp với yêu cầu kịch bản, đoàn làm phim đã phải rong ruổi khắp đất nước Trung Quốc, đi qua hơn 26 tỉnh thành. Họ nhiều lần đối diện ranh giới giữa sự sống và cái chết do gặp những phải tai nạn nguy hiểm.
Chẳng những kinh tế eo hẹp, nhân lực của ê-kíp cũng không có nhiều. Suốt các tập phim của Tây du ký 1986 chỉ do duy nhất nhà quay phim Vương Sùng Thu phụ trách. Ông một mình vật lộn với chiếc máy quay, trèo đèo lội suối theo chân vợ – đạo diễn Dương Khiết để cho ra đời các thước phim kinh điển.
Trong quá trình thực hiện, diễn viên và nhân viên hậu trường hầu như không có sự phân biệt. Các diễn viên đôi lúc phải phụ khuân vác, ngược lại, nếu phim thiếu diễn viên, nhân viên hậu trường cũng được huy động để xuất hiện trước ống kính.
“Cả đoàn phim năm đó đều phải liệu cơm gắp mắt, tiết kiệm tối đa chi phí để dành tiền cho giai đoạn hậu kỳ, làm kỹ xảo… Mỗi nhân viên, kể cả diễn viên chỉ được phát 5 hào tiền ăn vặt. Người có cát-xê cao nhất lúc đó là Lục Tiểu Linh Đồng với 100 NDT/tập”, Đường Kế Toàn – nhiếp ảnh phim trường cho biết.
Ông cũng nói thêm: “Khó khăn là thế, nhưng Tây du ký 1986 vẫn thu hút rất nhiều nghệ sĩ, trong đó có cả những tên tuổi lớn của điện ảnh Trung Quốc thời bấy giờ tham gia một cách nhiệt tình, không quản thù lao cao thấp”.
Kịch bản được làm lại kỷ lục trên màn ảnh
Thành công của 42 tập phim Tây du ký 1986 đã tạo ra một làn sóng “remake” (làm lại kịch bản” chưa từng có trong lịch sử điện ảnh Trung Hoa cũng như trên thế giới. Theo đó, mỗi năm đều có một bộ phim làm lại từ tiểu thuyết kinh điển của Ngô Thừa Ân, số lượng đã lên đến hàng trăm phim.
Câu chuyện về chặng đường đi lấy kinh gian nan, trải qua 81 kiếp nạn mới lấy được chân kinh nơi xứ người của thầy trò Đường Tăng đã trở thành niềm cảm hứng bất tận cho các nhà làm phim. Mỗi kiếp nạn, mỗi một yêu quái, mỗi địa điểm dừng chân của 4 thầy trò và ngay cả tính cách khác biệt của họ cũng là “nguồn tài nguyên” có thể khai thác triệt để.
Trong hàng trăm tác phẩm được làm lại đó, có những tác phẩm đã đạt được thành công nhất định: Mối tình ngoại truyện (2014) của Châu Tinh Trì có nội dung xoáy sâu vào tình cảm lứa đôi, Tây du ký: Nữ Nhi quốc (2018) lại khai thác sâu hơn về câu chuyện tình đẹp và đầy ý nhị giữa Đường Tăng và Nữ vương của Tây Lương Nữ quốc…
Có thể thấy, những năm gần đây, kịch bản chuyển thể từ Tây du ký không còn gói gọn về hành trình của 4 thầy trò Đường Tăng, mà là các lát cắt mới lạ, xoáy sâu vào số phận, câu chuyện cuộc đời hay mối quan hệ riêng rẽ của từng nhân vật. Nhưng dù thêm thắt thế nào, Tây du ký “đời sau” vẫn giữ nguyên tư tưởng hướng thiện, kết thúc có hậu theo đúng tiểu thuyết gốc.
Tuy nhiên, nói đi cũng phải nói lại, dẫu các bản làm lại được đầu tư kinh phí nhiều hơn, có kỹ xảo điện ảnh vượt trội hơn và quy tụ dàn diễn viên đình đám là sao hạng A… nhưng vẫn không có đủ sức nặng để xô đổ Tây dú ký 1986. Tây du ký 1986 đã trở thành tượng đài bất hủ của điện ảnh Trung Hoa.
Lục Tiểu Linh Đồng – biểu tượng không thể lật đổ
Hơn 3 thập kỷ qua, cứ nhắc về Tây du ký là khán giả nhớ ngay đến Lục Tiểu Linh Đồng. Tương tự, cứ nhắc đến Lục Tiểu Linh Đồng là người ta lại thấy những thước phim trong Tây du ký hiện lên chân thực và rõ ràng.
Lục Tiểu Linh Đồng được xem là biểu tượng không thể thay thế, là Tôn Ngộ Không chuẩn mực nhất trong lịch sử.
Vai diễn Tôn Ngộ Không của sao gạo cội để lại cái bóng khó có thể vượt qua của lớp hậu bối. Những diễn viên từng thủ vai Mỹ Hầu Vương trong các phiên bản khác nhau như Quách Phú Thành với Tây du ký 2: Tôn Ngộ Không ba lần đánh Bạch Cốt Tinh, Chân Tử Đan với Đại náo thiên cung, Bành Vu Yến với Ngộ Không truyện, Châu Tinh Trì với Đại thoại tây du… đều để lại những ấn tượng riêng biệt, nhưng vẫn không ai có thể soán ngôi “vua khỉ” của Lục Tiểu Linh Đồng…
“Chưa một diễn viên nào thể hiện vai Tôn Ngộ Không tốt và duyên như Lục Tiểu Linh Đồng. Vai diễn Mỹ Hầu Vương do sao nam gạo cội đảm nhận là kinh điển, không ai có thể vượt qua”, truyền thông Trung Quốc nhận định.
Chẳng những không ai có thể vượt qua Lục Tiểu Linh Đồng khi đóng vai Tôn Ngộ Không mà ngay cả ông cũng không thể thoát khỏi cái bóng của chính mình. Một đời cống hiến cho nghệ thuật, hào quang của ông chỉ gắn liền với một vai diễn duy nhất, không thể có vai xuất sắc hơn.
Thời gian không ngừng trôi, nhiều tác phẩm điện ảnh, truyền hình khác ra đời nhưng Tây du ký 1986 chưa bao giờ trở nên lỗi thời. Ở Việt Nam, đây là tác phẩm gắn chặt với những năm tháng tuổi thơ của thế hệ 7X đời cuối, 8X thậm chí cả 9X. Hình ảnh 4 thầy trò Đường Tăng và 81 mẩu chuyện vượt kiếp nạn đã trở thành những ký ức thật đẹp trong lòng nhiều người.
Và cứ mỗi mùa trung thu, người ta lại thấy phố phường, ngõ xóm xuất hiện rất nhiều những chiếc gậy Như Ý, những chiếc mặt nạ Tôn Ngộ Không và cả những màn hóa trang 4 thầy trò Trần Huyền Trang…
Lai La/Theo TTV24
